BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej często utożsamiany jest z tzw. czarną listą dłużników. Niemniej, jest to błędna definicja, ponieważ w bazach BIK-u zapisywane są informacje o wszelkiego typu długach – kredytach i pożyczkach udzielanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowej, tj. SKOK-i. Nie ma znaczenia, czy kredyt lub pożyczka są spłacane regularnie czy też nie. BIK będzie gromadził informacje o wszystkich zobowiązaniach polskich klientów, zgodnie ze statutem swojej działalności. Z drugiej strony, należy powiedzieć, że rzeczywiście w BIK znajdują się również negatywne informacje o pożyczkobiorcach i kredytobiorcach. Nierzetelna spłata rat swoich zobowiązań powoduje, że bank lub SKOK wysyła do BIK informacje o przeterminowanych ratach. W ten sposób tworzona jest negatywna historia kredytowa, która stanowi przeszkodę w uzyskiwaniu kredytów i pożyczek. Bank nie jest skłonny udzielić kredytu osobie, która ma lub w niedalekiej przeszłości miała problemy ze spłatą swojego zobowiązania. W takim przypadku pozostają klientom już tylko pożyczki bez BIK, udzielane przez firmy pożyczkowe, które nie mają podpisanej umowy z Biurem Informacji Kredytowej.
Jak funkcjonuje BIK?
BIK powstało dla wspierania zaufania oraz bezpieczeństwa wszystkich uczestników obrotu gospodarczego w Polsce. Jego zadaniem jest dostarczanie wiarygodnych i kompletnych informacji na temat zobowiązań kredytowych Polaków. Zawarto obustronne umowy pomiędzy Biurem Informacji Kredytowej, a wszystkimi bankami i SKOK-ami. Do niedawna firmy pożyczkowe nie uczestniczyły w wymianie informacji z BIK-iem, dlatego nie wiadomo było, czy klient wnioskujący o kredyt w banku nie ma przypadkiem kilku pożyczek w firmach pozabankowych. Pożyczki bez BIK są problemem dla sektora bankowego. Niemniej, już pierwszy parabank dołączył do BIK-u. Wonga.com dzieli się informacjami o swoich pożyczkobiorcach z Biurem Informacji Kredytowej, a sama przy ocenie wiarygodności kredytowej klienta, również korzysta z baz BIK-u.
Zasada działania BIK-u opiera się na obustronnej informacji. Jeśli klient składa wniosek o przyznanie kredytu do banku, a bank rozpatruje taki wniosek, to wysyła zapytanie do BIK o historię kredytową wnioskodawcy. BIK w odpowiedzi na takie zapytanie dostarcza bankowi raport kredytowy o kliencie. Jeśli jest on pozytywny, to klient nie ma większych problemów z zaciągnięciem kredytu lub pożyczki w banku lub w SKOK-u. Negatywne wpisy w BIK powstają w momencie, kiedy kredytobiorca nie spłaca swojego zobowiązania w banku lub w SKOK-u. Spóźnienia w płatności rat są odnotowywane w BIK. W bazie BIK przechowywane są zarówno pozytywne wpisy dotyczące historii kredytowej klienta, jak i negatywne. Po spłacie terminowo kredytu w banku lub w SKOK-u, historia kredytowa w BIK klienta może zostać usunięta lub przechowywana na jego życzenie przez 5 kolejnych lat. Negatywne wpisy znikają po pięciu latach od uregulowania zobowiązania kredytowego.
BIK obowiązkowy
Przed udzieleniem kredytu wnioskodawcy, bank lub SKOK zobowiązany jest przez Komisję Nadzoru Finansowego, do gruntownego przeanalizowania wysokości zdolności kredytowej klienta i jego wiarygodności. Dlatego elementem realizacji procesu kredytowego jest kontrola historii kredytowania klienta w BIK. Jeśli historia jest negatywna lub nie ma jej wcale, będzie to znaczącą przeszkodą w udostępnieniu kredytu.
Takich problemów nie będzie w większości firm pożyczkowych w Polsce, bowiem działają one poza sektorem bankowym i mogą pożyczać pieniądze według własnych, przyjętych zasad. Nie mogą jedynie oferować klientom pożyczek z oprocentowaniem wyższym niż czterokrotność stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego. Obecnie maksymalny poziom oprocentowania zobowiązań kredytowych czy pożyczkowych wynosi 16 proc., według ustawy antylichwiarskiej.
Pożyczki bez BIK są dostępne w licznych firmach pożyczkowych działających na polskim rynku finansowym. W taki właśnie sposób są one promowane na rynku. Osoby, które mają negatywne wpisy w BIK w zasadzie automatycznie tracą możliwość pozyskania kredytu z banku lub SKOK-u. Muszą czekać 5 lat od chwili spłaty zobowiązania, aby negatywne informacje o ich kredycie zostały wykreślone. Takie wykreślenie dokonywane jest jedynie na wniosek banku lub SKOK-u. Jeśli chcą więc natychmiast zaciągnąć pożyczkę, powinny zwrócić się z wnioskiem pożyczkowym do parabanku, który nie sprawdza BIK. Na ogół wiarygodność klienta oceniana jest przez firmy pożyczkowe na podstawie baz dłużników, m.in. bazy BIG InfoMonitor czy Krajowego Rejestru Dłużników. Niewykluczone, że w przyszłości sektor pożyczek pozabankowych również będzie korzystał z baz BIK oraz przekazywał do nich informacje o swoich dłużnikach, prowadząc bardziej transparentną politykę kredytową niż dotychczas.
